Niebieska Karta – zmiany wprowadzone nową ustawą o przeciwdziałaniu przemocy domowej

22 czerwca 2023 r. wchodzą w życie przepisy wprowadzające nowe regulacje w obszarze przeciwdziałania przemocy.

Ustawa – co sugeruje już sama jej nazwa – formalnie zastępuje od dawna funkcjonujące w praktyce sformułowanie „przemoc w rodzinie” pojęciem „przemoc domowa”.  W ślad za powyższym “osobę, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą domową”, określono jako “osobę doznającą przemocy domowej”, zaś “osobę podejrzaną o stosowanie przemocy” jako “osobę stosującą przemoc domową”.

Kolejną ważną zmianą w słowniku pojęć ustawy jest uzupełnienie listy rodzajów przemocy (obecnie fizyczną, psychiczną, seksualną) o przemoc ekonomiczną i tzw. cyberprzemoc. Rozszerzono też katalog osób uznawanych za osoby doznające przemocy domowej, np. o osoby pozostającej w relacji przeszłej, np. byli małżonkowie czy też byli partnerzy. Za osobę doznającą przemocy domowej będzie uważany małoletni będący świadkiem przemocy.

Czytaj ustawę o przeciwdziałaniu przemocy domowej

Za osobę stosującą przemoc domową będzie uznawana tylko osoba pełnoletnia. W sytuacji, gdy zachowanie nieletniego będzie wyczerpywać znamiona przemocy domowej, nie zostanie wszczęta procedura “Niebieskie karty”, a tylko policja przekaże odpowiednio sporządzoną notatkę do komórki organizacyjnej Policji właściwej ds. nieletnich, która z kolei powiadomi sąd rodzinny. Natomiast w przypadku, gdy zachowanie nieletniego będzie stanowiło czyn karalny wyczerpujący znamiona przestępstwa, będą stosowane przepisy ustawy z 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz. U. poz 1700).

Wejście w życie znowelizowanej ustawy powołuje nowe zespoły interdyscyplinarne oraz grupy diagnostyczno-pomocowe. Przejmą one wszystkie toczące się  postępowania. Powołanie nowych zespołów interdyscyplinarnych powinno nastąpić nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

Co do zasady wg nowych przepisów,  w ramach realizowanej procedury “Niebieskie Karty” za pracę z osobą doznającą przemocy domowej będzie odpowiedzialny pracownik socjalny, natomiast praca z osobą stosującą przemoc domową będzie należała do policji.

Zmiany w przepisach dotyczą również samej procedury „Niebieskie Karty”. Od tej pory nie jest wymagana zgoda osoby doznającej przemocy domowej ani osoby stosującej przemoc. Stosowane będzie kryterium miejsca zamieszkania osoby doznającej przemowy domowej. W przypadku nastąpienia trudności, każdy członek grupy diagnostyczno-pomocowej ma prawo wystąpienia do wojewody z wnioskiem o wskazanie innej gminy właściwej. Musi też zawiadomić osobę podejrzaną o stosowanie przemocy domowej o wszczęciu procedury „Niebieskie Karty”.

Warunkiem zakończenia procedury jest ustanie sytuacji przemocowej i uzasadnionego przypuszczenia, że ta sytuacja nie ponowi się w przyszłości, a co za tym idzie braku zasadności podejmowania dalszych działań.

Obowiązek monitorowania sytuacji i zachowania osób uczestniczących w procedurze NK trwa przez 9 miesięcy od jej zakończenia. Zgodnie z wolą ustawodawcy policjant dzielnicowy jest zobligowany do monitorowania przez ten czas sytuacji osób doznających przemocy domowej, w szczególności przez podejmowanie wizyt sprawdzających sytuację rodziny oraz stan bezpieczeństwa ich członków.

W związku ze zmianą terminologii, odnoszącą się do definicji przemocy domowej, zmianom ulegną również inne wskazane przez ustawę akty prawne, m.in. ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1805), ustawa z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 165), ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1375), ustawa z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2268), oraz ustawa z 9.6.2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 447).

Źródło:

Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz 535)

Inne ciekawe źródła:

Procedury Niebieskiej Karty – Statystyki z lat 2012-2022

Procedura Niebieskiej Karty – Informator

IWS Ostaszewski: Przemoc domowa w świetle danych statystycznych procedury Niebieskiej Karty

“Dzieci się liczą 2022” – raport dotyczący problemu krzywdzenia dzieci oraz obszarów zagrożeń bezpieczeństwa i rozwoju dzieci. Opiera się na statystykach gromadzonych przez instytucje państwowe oraz na danych badawczych.

Dzieci się liczą 2022 – Dzieci w procedurach prawnych

Dzieci się liczą 2022 – Dzieci w rodzinie

Dzieci się liczą 2022 – Dzieci poza rodziną

Dzieci się liczą 2022  – Edukacja

Dzieci się liczą 2022 – Internet

Dzieci się liczą 2022 – Niepełnosprawność dzieci

Dzieci się liczą 2022 – Przemoc rówieśnicza

Dzieci się liczą 2022 – Przemoc wobec dzieci

Dzieci się liczą 2022 – Ubóstwo

Dzieci się liczą 2022 – Wykorzystywanie seksualne dzieci

Dzieci się liczą 2022 – Zachowania ryzykowne

Dzieci się liczą 2022 – Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży

Dzieci się liczą 2022 – Zdrowie seksualne